Ngày mồng 4 Tết ra, theo phong tục, nhà nhà làm cỗ cúng hóa vàng tiễn tổ tiên về cõi âm: Nhà khó chẳng có cỗ bàn gì cũng quệt môi nhả bã trầu nói cười bả lả: “Ăn thịt nhờn cả môi, tiễn các cụ về đường âm mà được bát canh rau cần thì ngon quá!”.

Thật ra thì ba mươi Tết mà trong nhà không có được nén hương thì biết bao tủi hổ. Cho nên không có thì người ta cũng phải làm như ta đây hình như đã tươm tất. Người ta ngán mỡ màng thật hay là giả, ai cũng làm ra vẻ thèm cái rau, cái bánh khúc, hơn là miếng thịt, nồi cá kho.

Bánh khúc, mớ rau cần bày bán ngoài chợ, bán mở hàng. Trời đất còn hợp với Tết nhất, lành lạnh mưa phùn lăn phăn, ngẩn ngơ. Rau cải trong vườn đương bỡi. Trên đống cao, những cây lá khúc mọc hoang ngoài đồng ra hoa vàng hây như hoa cải. Trẻ con đua nhau đi hái từng rổ lá và hoa khúc về làm bánh.

Tết ra, cái bánh khúc và bát rau cần được chuộng hơn miếng thịt. Cây cần luộc chấm tương ngọt đậm. Rau cần nấu canh suông cũng ngọt nước.

Mùa này kiếm được cây cần chẳng khó khăn gì, nhưng thật diệu vợi, nhiêu khê. Cây cần mọc vào mùa đông ở các cánh đồng trũng đã gặt chỉ còn xâm xấp nước. Cần lên lá xanh om, ngó cần tước ra bẹ trắng ngần, muối xổi ăn ngay được. Mùa này người ta thường nấu canh cần ăn khi ra Tết.

Nhưng cây cần để giống thật công phu. Gốc cần bé bằng củ hành. Hái rau xong, nhổ củ rửa sạch phơi qua cho khô rồi bọc lá sen treo lên xà ngang gác bếp.

Suốt năm phơi trên bếp, như thế cho đến tháng mười rỡ xuống đem ra chợ bán. Người đến mua củ cần giống đem về cấy xuống ao ngoài vườn hay đưa ra các bờ ruộng đồng sâu còn ướt bùn.

Những gốc cần lên nhanh như nghể. Vào khi Tết ra, hiếm rau, chợ nào cũng bán rau cần.

Rồi sang năm, người các nơi, chợ bên Bắc, chợ bên Đông lại gồng gánh đi mua củ cần giống về cấy rau ăn Tết hóa vàng.

Giáp Tết Mậu Tý
Nhà văn Tô Hoài